Utangulizi
Barani Afrika, VVU/UKIMWI ndio chanzo kikubwa cha vifo miongoni mwa watu wazima wenye umri wa miaka 15-49. Ugonjwa huo umeenea kwa kasi barani kote, huku karibu asilimia 25 ya watu wazima wenye umri wa miaka 15-49 wakiishi na virusi vya Ukimwi kusini mwa jangwa la Sahara. Kwa sasa kuna maambukizi mapya milioni 2 ya VVU kila mwaka, na zaidi ya watu milioni 50 wanaoishi na VVU duniani kote. Watoto ni zaidi ya nusu ya watu wote wanaoishi na VVU ulimwenguni, na wanawake wanachangia 56% ya maambukizi mapya miongoni mwa watu wazima duniani kote, na 62% ya haya hutokea Kusini mwa Jangwa la Sahara.
Afrika imeelemewa na mzigo mkubwa zaidi wa VVU duniani
Pengine tayari unajua kuwa VVU/UKIMWI ni ugonjwa unaoathiri watu wanaoishi duniani leo. Unaweza pia kujua kwamba VVU vimeenea hasa Afrika na maeneo mengine duniani. Hata hivyo, huenda usijue ni kiasi gani cha athari imekuwa nayo kwa nchi za Afrika.
Afrika imeelemewa na mzigo mkubwa zaidi wa VVU duniani. Inachangia takriban 71% ya watu wanaoishi na VVU duniani kote na karibu 70% ya vifo vyote vinavyohusiana na UKIMWI (UNAIDS 2016). Aidha, zaidi ya asilimia 90 ya watoto wanaoishi na VVU au UKIMWI wanatoka Kusini mwa Jangwa la Sahara (WHO 2017).
Ukimwi ulionekana kwa mara ya kwanza barani Afrika mwanzoni mwa miaka ya 1980 na uliripotiwa kwa mara ya kwanza kusini mwa Afrika mwaka 1985
UKIMWI ni ugonjwa unaosababishwa na virusi vya ukimwi kwa binadamu (HIV). VVU huambukizwa kwa njia ya kugusana, damu na bidhaa za damu, au kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto wakati wa ujauzito, kujifungua na kunyonyesha.
Ukimwi ulionekana kwa mara ya kwanza barani Afrika mwanzoni mwa miaka ya 1980 na uliripotiwa kwa mara ya kwanza kusini mwa Afrika mwaka 1985. Mwaka 2001, ilikadiriwa kuwa zaidi ya watu milioni 20 walikuwa wakiishi na VVU/UKIMWI barani humo.
Ugonjwa huo umesambaa kwa kasi barani kote, huku kiwango cha maambukizi kikiwa asilimia 25 miongoni mwa watu wazima wenye umri wa miaka 15-49
Ugonjwa huo umesambaa kwa kasi barani kote, huku kiwango cha maambukizi kikiwa asilimia 25 miongoni mwa watu wazima wenye umri kati ya miaka 15-49.
Miongoni mwa wale walio katika umri wa kufanya kazi (20-59), maambukizi ya VVU ni kati ya chini ya 1% katika nchi kama Vile Mauritius na Shelisheli hadi zaidi ya 40% nchini Swaziland na Lesotho. Katika baadhi ya nchi, kama vile Botswana, Afrika Kusini na Zimbabwe, kuna tofauti dhahiri kati ya maeneo ya mijini na vijijini. Wakati viwango vya maambukizi kwa ujumla viko juu katika maeneo ya mijini (karibu 20%), ni karibu mara mbili ya kiwango hicho (40%) katika maeneo ya vijijini.
Watoto ni zaidi ya nusu ya watu wote wanaoishi na VVU ulimwenguni, na wanawake wanachangia 56% ya maambukizi mapya miongoni mwa watu wazima duniani kote, na 62% ya haya hutokea Kusini mwa Jangwa la Sahara
Watoto ni zaidi ya nusu ya watu wote wanaoishi na VVU ulimwenguni, na wanawake wanachangia 56% ya maambukizi mapya miongoni mwa watu wazima duniani kote, na 62% ya haya hutokea Kusini mwa Jangwa la Sahara.
Wanawake wanakabiliwa na VVU zaidi kuliko wanaume kwa sababu wana uwezekano mkubwa wa kuambukizwa kwa njia ya ngono na wanaume na wanaweza kupitisha kwa watoto wao wakati wa ujauzito au kujifungua.
Vifo vitokanavyo na VVU bado viko juu katika nchi nyingi, licha ya upatikanaji wa tiba ya kupunguza makali ya VVU na hatua nyingine za kuokoa maisha kwa akina mama na watoto.
Hitimisho
Janga la VVU/UKIMWI ni janga la kimataifa linaloathiri kila mtu. Ingawa bado inaenea kwa kasi katika baadhi ya maeneo ya dunia, kuna ishara kwamba tunaweza kugeuza mambo ikiwa tutachukua hatua sasa na kuwekeza kwa busara katika mipango inayofanya kazi. Kwa ufadhili sahihi na utashi wa kisiasa kutoka kwa serikali duniani kote, tunaweza kumaliza ugonjwa huu mbaya mara moja na kwa wote.
